O Patronie

Generał Sosabowski urodził się 8 maja 1892 w Stanisławowie, w tym czasie znajdującym się pod zaborem austriackim.

 

Jak sam wspomina w swej książce „Droga wiodła ugorami”, wcześnie utracił beztroskę, radość dzieciństwa i młodości. Podstawowe wykształcenie otrzymał w Stanisławowie. Po śmierci ojca, jedenastoletni uczeń pomagał matce w utrzymaniu rodziny, zarabiając korepetycjami. Działał w różnych polskich związkach i organizacjach o charakterze niepodległościowym. Został komendantem 24 Drużyny Strzeleckiej,  zorganizował w Stanisławowie pierwszy ośrodek skautowy.

 

W roku 1910 zdał z odznaczeniem maturę i rozpoczął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Krakowie. W roku 1914 został powołany do armii austriackiej. Ranny na froncie wschodnim, długi czas przebywał w austriackich szpitalach, a uszkodzony nerw pod kolanem ograniczył jego sprawność fizyczną.

 

Po powrocie do Polski w roku 1918 i nawiązaniu kontaktu z Polską Organizacją Wojskową w Lublinie, brał udział w rozbrojeniu Austriaków.

 

Do Wojska Polskiego został zweryfikowany w stopniu majora 1 kwietnia 1919 roku. W latach międzywojennych dowodził różnymi oddziałami na różnych szczeblach dowodzenia. Awansował w tym czasie na podpułkownika i pułkownika. W 1922 rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej. Od 1929 do 1937 był w tej szkole wykładowcą i kierownikiem Katedry Służb. Jego pasją był sport. Pisał artykuły na tematy wojskowe. Wydał dwie książki: „Wychowanie żołnierza – obywatela” i „Kwatermistrzostwo w polu”, za które otrzymał nagrodę Ministerstwa Spraw Wojskowych.

W dniu wybuchu II wojny światowej, pułkownik dyplomowany Stanisław Sosabowski był dowódcą 21 Warszawskiego Pułku Piechoty. Za swą ofiarność w obronie Warszawy pułkownik Sosabowski został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

 

Po kapitulacji Warszawy pułkownik Sosabowski dostał się do niewoli niemieckiej, ale uciekł z niej po paru dniach. Na wolności nawiązał kontakt z władzami Służby Zwycięstwa Polski. Władze konspiracyjne dały mu przydział do Łodzi, następnie na Lubelszczyznę, po czym został wysłany przez generała Tokaszewskiego, jako pierwszy oficjalny kurier z raportem do generała Sikorskiego.

 

Po upadku Francji, dostał się na Wyspy Brytyjskie, gdzie w Szkocji zorganizował 4 Brygadę Kadrową Strzelców. Kadrę tej brygady pułkownik Sosabowski już w 1940 zaczął szkolić w walce dywersyjnej z myślą o wsparciu walki w Polsce i w spadochroniarstwie - z ideą stworzenia jednostki spadochronowej.

 

Z przeszkolenia dywersyjnego powstali przyszli Cichociemni, a ze szkolenia spadochronowego – 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa.

 

Sam proces powstawania brygady był bardzo trudny, pułkownik Sosabowski musiał pokonywać wiele przeciwności. Brygada Spadochronowa jednak powstała tylko i wyłącznie dzięki uporowi, dalekowzrocznym przewidywaniom i niezmożonym wysiłkom jej dowódcy.

 

Efekty tej pracy nie dały na siebie długo czekać, bo 23 września 1941 po inspekcji ćwiczenia szkolno – bojowego ze skokiem z samolotów Naczelny Wódz generał Sikorski powiedział: „Jesteście odtąd Pierwszą Brygadą Spadochronową i wierzę, że kierowani sprawną ręką Waszego dowódcy, spełnicie swoje żołnierskie obowiązki”. Sosabowski prowadząc szkolenie, zawsze myślał o użyciu brygady do walki w Polsce. Wraz z wyszkoleniem brygady rosło brytyjskie zainteresowanie i zakusy na jej przejęcie dla swych potrzeb operacyjnych. Anglicy dopięli swego – 6 czerwca 1944 Naczelny Wódz postawił brygadę do dyspozycji Naczelnego Wodza Sprzymierzonych. Decyzję taką Sosabowski i jego żołnierze przyjęli ze zrozumiałą goryczą. Zawodu, jaki przeżył pułkownik Sosabowski, nie był w stanie uśmierzyć nawet czerwcowy awans na generała brygady. Paradoksem było także nadanie brygadzie sztandaru utkanego przez kobiety z walczącej Warszawy. Warszawy, której ze względów politycznych żołnierze generała Sosabowskiego pomóc nie mogli. Kiedy generał Bor-Komorowski wzywał do przysłania brygady na pomoc powstańczej walce o Warszawę, żołnierze Sosabowskiego przygotowywali się do udziału w operacji na terenie Holandii.

 

Brygada walczyła w największej bitwie wojsk desantu powietrznego w II wojnie światowej, w bitwie o kryptonimie „Market Garden” (bitwa pod Arnhem). Operacja ta nie była niestety operacją udaną i sceptycznie od samego początku wypowiadał się o niej generał Sosabowski. Swoje krytyczne opinie na jej temat wyrażał w obecności dowództwa brytyjskiego, co było przyczyną początku pasam krzywd, jakie zostały wyrządzone generałowi Sosabowskiemu i jego żołnierzom.

 

Po operacji w Holandii, pod naciskiem Anglików ukazało się zarządzenie Prezydenta RP, zwalniające generała Sosabowskiego z funkcji dowódcy Pierwszej Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Mianowano go Inspektorem Jednostek Etapowych i Wartowniczych. Przyszło zatem Sosabowskiemu opuścić jednostkę, którą stworzył od podstaw.

 

Inspektorem Jednostek Etapowych i Wartowniczych pozostawał generał do 1948. W grudniu 1945 udało mu się sprowadzić do Londynu syna, Stanisława żołnierza 1 Korpusu. Przejście do życia cywilnego nie było dla Sosabowskiego łatwe. Miał 57 lat i 300 funtów zapomogi. W biurze pracy zaproponowano generałowi prace magazyniera w fabryce urządzeń elektrycznych. „Praca nie hańbi, byleby była uczciwa” – oto dewiza Sosabowskiego. Po ciężkiej pracy w fabryce, najczęściej wieczorami, spisywał wspomnienia, które zostały opublikowane w książce „Najkrótsza droga” i „Droga wiodła ugorami”.

 

Generał Sosabowski zmarł w Londynie 25 września 1967 roku. Do końca swych dni przebywał poza krajem, jednakże prosił, by jego prochy sprowadzono do Polski. Urna z jego prochami znalazła się na polskiej ziemi 10 października. Uroczysty pogrzeb odbył się z należnymi mu honorami wojskowymi 14 października 1967. W Polsce imię generała Sosabowskiego przyjęła 6 Pomorska Brygada Desantowo – Szturmowa.

 

W roku 1988 zaliczono ś.p. generała brygady Stanisława Franciszka Sosabowskiego w poczet Kawalerów Orderu Odrodzenia Polski, nadając mu odznaki Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą – w uznaniu zasług w zorganizowaniu, wyszkoleniu i dowodzeniu na polu walki 1 Samodzielną Brygadą Spadochronową.